Jak wynika z raportu analityków MGBI – liczba upadłości firm w naszym kraju od lat systematycznie się zmniejsza. W 2022 r. polskie sądy zdecydowały o upadłościach 357 przedsiębiorstw. Analitycy MGBI dostrzegli również, iż sprawy mają się inaczej w przypadku upadłości konsumenckich. Począwszy od 2018 r. zaobserwowali stały wzrost zainteresowania „osobistymi bankructwami”, jak często się je określa. Wyjątkiem był tu 2022 r, gdy sądy ogłosiły 14,901 upadłości konsumenckich, co oznacza spadek względem 2021 r. o około 18 proc. Wiele wskazuje jednak na to, że w 2023 r. upadłości zarówno firm, jak i konsumenckich, może być więcej. W I kwartale br. sądy zdecydowały o 106 upadłościach przedsiębiorstw i 5352 bankructwach osobistych. Natomiast w całym 2022 r. ogłoszono 575 upadłości konsumenckich przedsiębiorców, którzy zakończyli swoje działalności 6 miesięcy wcześniej (lub krócej).
Zmniejszanie się liczby upadłości firm i postrzeganie tego spadku jako poprawy sytuacji przedsiębiorców było tylko pozorne. Po pierwsze, do tego spadku przyczyniła się rosnąca popularność postępowań restrukturyzacyjnych. Po drugie – co nie ulega wątpliwości – na spadek ogólnej liczby postępowań upadłościowych wśród firm wpływ miał (i nadal ma) wybór upadłości konsumenckiej przez osoby prowadzące wcześniej działalność gospodarczą (zamiast zwykłego postępowania upadłościowego prowadzonego na ogólnych zasadach).
Dlaczego tak się dzieje?
Przede wszystkim obecne przepisy prawa upadłościowego (znowelizowane w 2020 roku) nie zawierają już obwarowań dotyczących okresu, jaki musi upłynąć od dnia zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej przez zadłużonego konsumenta do dnia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Przedsiębiorca, który przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej prowadził działalność gospodarczą, będzie mógł skorzystać z oddłużenia w toku tego postępowania, jeśli formalnie zamknął działalność w CEIDG. Zatem już na drugi dzień po wykreśleniu z rejestru, może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. I o ile np. z postępowania o zatwierdzenie układu osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze korzystają bardzo często, o tyle wniosek o ogłoszenie upadłości firmy składają już zdecydowanie rzadziej.
Upadłość konsumencka jest z punktu widzenia zadłużonego przedsiębiorcy rozwiązaniem tańszym. Wnioskodawca musi jedynie uiścić 30 zł opłaty od wniosku (nie zaś 1000 zł opłaty od wniosku oraz zaliczkę na wydatki w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości – obecnie w wysokości 6736,60 zł). Po znowelizowaniu przepisów regulujących upadłość konsumencką praktycznie nie istnieje możliwość oddalenia wniosku o jej ogłoszenie. W toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości były przedsiębiorca nie będzie musiał udowadniać, że nie zachodzą tzw. negatywne przesłanki do ogłoszenia upadłości firmy, zaś sam przedsiębiorca posiada majątek umożliwiający zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego (które to przesłanki należy wykazać składając wniosek o ogłoszenie upadłości firmy). Ponadto, sama upadłość konsumencka z założenia nie powinna trwać dłużej niż sześć miesięcy, z uwagi na uproszczoną procedurą (związaną chociażby z brakiem listy wierzytelności czy też planu podziału). Mało prawdopodobne jest, że upadłość prowadzona na zasadach ogólnych będzie procedurą szybszą i sprawniejszą.
Oczywiście powyższe zalety, którymi kierują się byli przedsiębiorcy, wybierając upadłość konsumencką, są przedstawione w dużym uproszczeniu. Przykładowo upadłość konsumencka nierzadko trwa dłużej niż sześć miesięcy, a może być także prowadzona na zasadach ogólnych, czyli z uwzględnieniem przepisów dotyczących upadłości prowadzonej wobec przedsiębiorców. Nie zmienia to jednak faktu, że i tak upadłość konsumencka jawi się dla zadłużonych osób prowadzących działalność gospodarczą jako lepsze, a przede wszystkim tańsze i szybsze rozwiązanie.
Trendy na 2023 r.
Wiele czynników wskazuje na to, że w 2023 roku liczba niewypłacalnych firm będzie rosnąć, a wielu przedsiębiorców po wykreśleniu z CEIDG, spróbuje uzyskać oddłużenie w toku upadłości konsumenckiej. Co ważne, tak naprawdę już po jej ogłoszeniu konsument może na nowo otworzyć działalność gospodarczą i uzyskiwać dochody. Tym bardziej jest to możliwe po ustaleniu planu spłaty czy też jego wykonaniu, co jeszcze w większym stopniu skłania do wyboru tej procedury.
