Aktualności

Agnieszka Lewandowska i Agata Duda-Bieniek w Rzeczpospolitej „Jak przeprowadzić postępowanie o zatwierdzenie układu po zmianach”

Od 1 grudnia br. obowiązuje „nowe” postępowanie o zatwierdzenie układu, które przewiduje korzystne rozwiązania dla dłużnika: wstrzymanie egzekucji, możliwość utrzymania kontraktów handlowych mimo istniejącego zadłużenia. Żeby dłużnik mógł skorzystać z tych benefitów, musi dopełnić obowiązków przewidzianych dla tego postępowania.

Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne w formie znowelizowanego postępowania o zatwierdzenie układu zostało wpisane na stałe do systemu prawa, chociaż w nieco innej formie niż wynikającej z tzw. ustawy COVID-19. Poniżej przedstawiamy etapy obowiązującej od 1 grudnia br. procedury, których spełnienie jest niezbędne do skutecznej restrukturyzacji w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Etap 1

Wybór doradcy restrukturyzacyjnego

Jedną z pierwszych, ale zarazem fundamentalnych decyzji przedsiębiorcy jest wybór doradcy restrukturyzacyjnego, którego rolą jest wspieranie przedsiębiorcy w celu wyprowadzenia jego firmy z kryzysu oraz – co istotne – odpowiednie komunikowanie się z wierzycielami i przekonywanie ich do słuszności zawarcia układu. Przedsiębiorca powinien rozpocząć swoje poszukiwania od analizy listy osób posiadających licencję doradcy restrukturyzacyjnego (lista jest powszechnie dostępna na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc)).

WAŻNE!

Doradca rozpoczyna pełnienie funkcji nadzorcy układu wraz z chwilą zawarcia umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania, chyba że umowa zawarta pomiędzy nim a dłużnikiem stanowi inaczej. Nadzorca pełni swoją funkcję do dnia zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego albo do dnia jego umorzenia.

Zadaniem doradcy jest między innymi zweryfikowanie czy dłużnik spełnia przesłanki ustawowe umożliwiające mu skorzystanie z tego postępowania. Warto pamiętać, że obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego nie można dokonać w stosunku do dłużnika, wobec którego:

  • w ciągu ostatnich 10 lat prowadzono postępowania o zatwierdzenie układu, w którym dokonano obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego,
  • w ciągu ostatnich 10 lat umorzono wobec niego postępowanie restrukturyzacyjne (chyba że umorzenie postępowania nastąpiło za zgodą rady wierzycieli).

Doradca, który uzna że powyższe przesłanki występują, powinien odmówić zawarcia umowy, a w sytuacji, w której okoliczności te ujawnią się po jej zawarciu, powinien odmówić dokonania obwieszczenia.

Etap 2

Ustalenie dnia układowego

Ustalenie dnia układowego to kolejny, zasadniczy etap postępowanie o zatwierdzenie układu. Dzień układowy stanowi linię demarkacyjną oddzielającą wierzytelności układowe od wierzytelności pozaukładowych. Według stanu z dnia układowego określa się m.in. uprawnienia wierzycieli do głosowania nad układem, wartość głosu danego wierzyciela oraz skutki przyjętego później układu.

WAŻNE!

Dla ustalenia czy dana wierzytelność jest wierzytelnością układową czy pozaukładową liczy się data faktycznego powstania tej wierzytelności, a nie data jej wymagalności. Nie jest zatem istotna data wystawienia faktury za wykonaną przez wierzyciela usługę czy data płatności. Ważna będzie natomiast data, w której powstał obowiązek zapłaty.

Dzień układowy przypada nie wcześniej niż trzy miesiące i nie później niż dzień przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu. Po ustaleniu dnia układowego, nadzorca układu zakłada i prowadzi akta w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe.

Etap 3

Sporządzenie spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego

Złożenie wniosku o dokonanie obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych powinno być poprzedzone przygotowaniem spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego. Sporządzenie ww. dokumentów już na etapie poprzedzającym obwieszczenie w sposób zdecydowany przyczyni się do sprawnego przeprowadzenia restrukturyzacji, a w konsekwencji do osiągnięcia sukcesu, jakim może być zawarcie układu z wierzycielami.

Spis wierzytelności jest zestawieniem zobowiązań dłużnika, obejmującym – co do zasady – wszystkie wierzytelności osobiste w stosunku do dłużnika, które powstały przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego (przed dniem układowym). Umieszczenie wierzytelności w spisie wierzytelności określa sumę, z którą wierzyciel uczestniczy w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Spis wierzytelności określa zatem, czy dany podmiot jest wierzycielem w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz z jaką kwotą wierzytelności.

Spis wierzytelności spornych jest zestawieniem zobowiązań dłużnika, które są przez niego kwestionowane. Zawiera on te same elementy co spis wierzytelności. Dodatkowo, w spisie wierzytelności spornych zwięźle przedstawia się podstawę sporu.

Z kolei wstępny plan restrukturyzacyjny jest prawno-ekonomicznym dokumentem planistycznym, w którym przedstawiona jest analiza przedsiębiorstwa dłużnika, borykającego się z problemami finansowymi wraz ze szkicową koncepcją programu naprawczego. Wstępny plan restrukturyzacyjny przygotowywany jest przez nadzorcę układu. Dokument powinien zawierać co najmniej:

  • analizę przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika;
  • wstępny opis i przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów;
  • wstępny harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych.

Etap 4

Obwieszczenie o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu i jego skutki

Nadzorca układu po sporządzeniu spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego może dokonać obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Dokonanie powyższego obwieszczenia spowoduje rozpostarcie nad dłużnikiem parasola ochronnego. Wówczas od dnia dokonania obwieszczenia do dnia prawomocnego umorzenia postępowania albo zakończenia postępowania o zatwierdzenie układu dłużnik:

1. uzyskuje immunitet egzekucyjny – postępowania egzekucyjne dotyczące wierzytelności układowych wszczęte przed dniem restrukturyzacji zostają zawieszone z mocy prawa, a dokonane zajęcia komornicze zostają zwolnione. Istnieje także zakaz wszczynania nowych postępowań co do wierzytelności objętych układem;

2. ma możliwość ochrony kluczowych dla prowadzenia przedsiębiorstwa kontraktów.

Od dnia obwieszczenia nadzorca układu wykonuje uprawnienia nadzorcy sądowego. W konsekwencji od tego dnia, przedsiębiorca może samodzielnie dokonywać tylko czynności zwykłego zarządu. Ponadto, od dnia obwieszczenia biegnie 4-miesięczny termin na złożenie wniosku o zatwierdzenie układu. Jeżeli w tym terminie dłużnik nie złoży wniosku o zatwierdzenie układu, skutki obwieszczenia wygasną z mocy prawa.

Etap 5

Negocjacje z wierzycielami

Kolejny etap polega na opracowaniu treści układu. Upraszczając, można powiedzieć, że dłużnik składa wierzycielom ofertę w postaci propozycji układowych. Oferta ta zawiera warunki, na jakich dłużnik gotów jest zawrzeć układ, tj. sposób restrukturyzacji zobowiązań dłużnika. Treść propozycji układowych może być określona swobodnie, niemniej powinny być one jasne, precyzyjne, uzasadnione i abstrakcyjne (nie odnosić się do konkretnego wierzyciela). Nie mogą one także naruszać ustawowych zakazów redukcji wierzytelności (np. wobec ZUS-u). Co ciekawe, zakaz redukcji nie dotyczy zobowiązań podatkowych.

Propozycje układowe zazwyczaj przewidują podział wierzycieli na grupy obejmujące poszczególne kategorie interesów. Warunki restrukturyzacji zobowiązań dłużnika co do zasady muszą być jednakowe dla wszystkich wierzycieli z grupy. Mogą natomiast różnić się między grupami, z zachowaniem poszanowania zasady proporcjonalności.

Ustawa przewiduje katalog wierzytelności, które obejmuje się propozycjami układowymi obligatoryjnie bądź fakultatywnie. Począwszy od 1 grudnia br. propozycje układowe będą obejmowały wierzytelności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne zarówno w części finansowanej przez ubezpieczonego (najczęściej pracownika), jak i w części finansowanej przez dłużnika (najczęściej pracodawcę), a także wierzytelności zabezpieczone na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską, bądź zabezpieczonych przeniesieniem na wierzyciela własności rzeczy, wierzytelności lub innego prawa, powstałych do dnia układowego – nawet pomimo braku zgody dłużnika – przy spełnieniu określonych w ustawie warunków co do stopnia ich zaspokojenia.

Etap 6

Przyjęcie układu

Przyjęcie lub odrzucenie oferty następuje w drodze głosowania nad układem. Wierzyciele uprawnieni do głosowania oddają głos co do układu bądź na zgromadzeniu wierzycieli zwołanym przez nadzorcę układu bądź za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Głosowanie na zgromadzeniu wierzycieli może zostać przeprowadzone z wykorzystaniem elektronicznych środków komunikacji.

Nadzorca układu stwierdza, iż doszło do przyjęcia układu, jeżeli za jego przyjęciem wypowie się większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom. Przy obliczaniu ww. większości nie bierze się pod uwagę wierzytelności osób, które nie mają prawa głosu w sprawach dotyczących układu.

Jeżeli głosowanie nad układem przeprowadza się w grupach wierzycieli, układ zostaje przyjęty, jeżeli w każdej grupie wypowie się za nim większość głosujących wierzycieli z tej grupy, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności, przysługujących głosującym wierzycielom z tej grupy. Przyjęcie układu jest możliwe także wtedy, gdy układ zostanie odrzucony w niektórych z grup wierzycieli, jeżeli wierzyciele mający łącznie 2/3 sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom głosowali za przyjęciem układu, a wierzyciele z grupy lub grup, które wypowiedziały się przeciw przyjęciu układu, zostaną zaspokojeni na podstawie układu w stopniu nie mniej korzystnym niż w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego.

Należy przy tym pamiętać, że wierzyciele głosują za przyjęciem lub odrzuceniem całej treści układu, a nie poszczególnych części propozycji układowych odnoszących się do danej grupy wierzycieli.

Etap 7

Złożenie wniosku o zatwierdzenie o zatwierdzenie układu

Dłużnik ma możliwość złożenia wniosku o zatwierdzenie układu do właściwego sądu wyłącznie w drodze elektronicznej za pomocą stosownego formularza. Wniosek o zatwierdzenie układu powinien być złożony nie wcześniej niż dzień po ustalonym z nadzorcą układu dniu układowym, ale też nie później niż 3 miesiące od daty oddania pierwszego z ważnych głosów. W przypadku gdy dokonano obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, dłużnik ma 4 miesiące od dnia dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego na złożenie wniosku o zatwierdzenie układu, pod rygorem wygaśnięcia skutków dokonanego obwieszczenia.

Wniosek o zatwierdzenie układu powinien w szczególności zawierać dane identyfikacyjne dłużnika, propozycje układowe, wynik głosowania oraz załączniki w postaci m.in. zebranych przez nadzorcę kart do głosowania, sprawozdania nadzorcy układu oraz dowodów dokonania prawidłowych zawiadomień wierzycieli, którzy nie oddali głosu. Wniosek podlega opłacie stałej w wysokości 1 tys. zł. Złożenie elektronicznych kopii dokumentów będzie wiązało się z obowiązkiem przedłożenia w sądzie restrukturyzacyjnym w terminie 3 dni od dnia zamieszczenia wniosku w systemie teleinformatycznym ich oryginałów lub odpisów poświadczonych za zgodność z oryginałem.

Etap 8

Zatwierdzenie układu przez sąd

Po otrzymaniu wniosku o zatwierdzenie układu sąd zbada go pod kątem legalności. Należy pamiętać, że sąd bierze pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili rozstrzygnięcia, a ponadto nie posiada kompetencji do wprowadzania zmian w treści układu.

Sąd bezwzględnie odmawia zatwierdzenia układu, jeżeli:

  • narusza on prawo,
  • jest oczywiste, że nie będzie wykonany,
  • suma spornych wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15 proc. sumy wierzytelności uprawniających do głosowania. Sąd fakultatywnie może odmówić zatwierdzenia układu, jeżeli jego warunki są rażąco krzywdzące dla wierzycieli, którzy głosowali przeciw układowi i zgłosili zastrzeżenia.

Na postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia układu przysługuje zażalenie. Niemniej jednak warto pamiętać, że dłużnik w terminie do wniesienia rzeczonego zażalenia może złożyć uproszczony wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego lub uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości – co może okazać się korzystniejszym rozwiązaniem.

Etap 9

Uprawomocnienie się postanowienia o zatwierdzeniu układu

Postanowienie o zatwierdzeniu układu uprawomocnia się:

  • po upływie terminu do jego zaskarżenia,
  • w wypadku uwzględnienia zażalenia na postanowienie w przedmiocie odmowy zatwierdzenia układu, oddalenia albo odrzucenia zażalenia przez sąd drugiej instancji na postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia układu.

Skutkom prawomocnego układu podlegają wierzytelności objęte układem, niezależnie od tego czy zostały one umieszczone w spisie wierzytelności, ani czy dany wierzyciel głosował przeciwko układowi. Uprawomocnienie układu prowadzi do umorzenia egzekucji wierzytelności objętych układem oraz do otworzenia drogi do podjęcia zawieszonych postępowań dla wierzycieli nieobjętych układem.

Etap 10

Wykonywanie układu

Wykonanie układu następuje dobrowolnie bądź w drodze przymusu – przez komornika. Nad jego prawidłowym wykonaniem przez dłużnika czuwa nadzorca wykonania układu, którym z urzędu zostaje nadzorca układu albo inna osoba wskazana w układzie. Nadzorca wykonania układu nie ogranicza dłużnika w zarządzie swoim majątkiem (o ile nie wynika to z postanowień układu). Ciąży na nim natomiast obowiązek składania do sądu restrukturyzacyjnego sprawozdania z wykonania układu, o czym należy obwieścić w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. W toku wykonywania układu dopuszcza się modyfikację warunków układu, w przypadku długotrwałej zmiany wysokości dochodu z przedsiębiorstwa dłużnika.

Sąd uchyla układ na wniosek m.in. wierzyciela, dłużnika, nadzorcy wykonania układu, jeżeli dłużnik nie wykonuje postanowień układu albo jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany. Domniemywa się, że jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany, jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań powstałych po zatwierdzeniu układu. Uchylenie układu z innych przyczyn niż określone powyżej jest niedopuszczalne.

Z kolei ogłoszenie upadłości dłużnika w czasie wykonywania układu albo oddalenie w tym czasie wniosku o ogłoszenie jego upadłości na podstawie art. 13 Prawa upadłościowego (brak środków na prowadzenie postępowania upadłościowego) skutkuje wygaśnięciem układu z mocy prawa. O wygaśnięciu układu z mocy prawa obwieszcza się w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

W przypadku uchylenia albo wygaśnięcia układu dotychczasowi wierzyciele mogą dochodzić swych roszczeń w pierwotnej wysokości. Wypłacone na podstawie układu sumy zalicza się na poczet dochodzonych wierzytelności. Natomiast w przypadku pełnego zaspokojenia zobowiązań układowych dłużnika m.in. dłużnik lub nadzorca wykonania układu mogą wystąpić z wnioskiem o wydanie postanowienia o wykonaniu układu.

Link do artykułu: https://www.rp.pl/abc-firmy/art19158831-jak-przeprowadzic-postepowanie-o-zatwierdzenie-ukladu-po-zmianach