Aktualności
Rejestr będzie prowadzony w systemie teleinformatycznym – ma być jawny, a dostęp do niego powszechny i bezpłatny. Każdy będzie miał więc możliwość zapoznania się z danymi w nim ujawnionymi.
Ustawodawca zdecydował o przesunięciu do dnia 1 grudnia 2021 roku daty wejścia w życie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Ustawa o KRZ), a tym samym wdrożenia wyczekiwanego od kilku lat rejestru, zawierającego scentralizowaną bazę informacji o dłużnikach, postępowaniach restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych. Według ekspertów wprowadzenie rozwiązań przewidzianych w ustawie stanowić będzie rewolucję na miarę elektronizacji Krajowego Rejestru Sądowego i systemu ksiąg wieczystych. Czym zatem jest Krajowy Rejestr Zadłużonych i na czym polega owa rewolucja?
Źródło wiedzy o podmiotach niewypłacalnych
W założeniu ustawodawcy, Krajowy Rejestr Zadłużonych (Rejestr), ma stanowić źródło informacji o podmiotach, których wspólną cechą jest niewypłacalność, zagrożenie niewypłacalnością lub inne problemy z wypłacalnością, które wyrażają się m.in. w tym, że egzekucja prowadzona przeciwko określonemu podmiotowi okazała się bezskuteczna. Rejestr obejmie również podmioty w przypadku których prowadzone jest lub było postępowanie o orzeczenie zakazu pełnienia funkcji w organach nadzorczych i zarządczych. Nadto w Rejestrze będą dokonywane obwieszczenia wymagane przepisami ustawy z 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe (PU) oraz ustawy z 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne (PR).
Rejestr prowadzony będzie przez Ministra Sprawiedliwości w systemie teleinformatycznym. Każda osoba zainteresowana będzie miała możliwość zapoznania się z danymi tam ujawnionymi, gdyż Rejestr będzie jawny, a dostęp do niego powszechny i bezpłatny. Zgodnie z projektem rozporządzenia w sprawie m.in. sposobu zamieszczenia danych w Rejestrze, sposobu przetwarzania i ujawniania danych w nim zawartych, aby pozyskać dane o konkretnym podmiocie wystarczające będzie wskazanie w odniesieniu do osób fizycznych numeru PESEL, a w przypadku innych podmiotów numeru KRS, bądź innych danych umożliwiających jednoznaczną identyfikację podmiotu (jeśli dany podmiot nie widnieje w KRS).
Wprowadzenie Rejestru stanowi: po pierwsze, wykonanie obowiązku określonego w art. 24 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/848 z dnia 20 maja 2015 roku nakładającego na państwa członkowskie obowiązek prowadzenia co najmniej jednego rejestru, w którym ogłasza się informacje o prowadzonych postępowaniach upadłościowych. Po drugie, jego wprowadzenie zapewniać będzie również realizację, określonego dotychczas w art. 5 ust. 1 PR, obowiązku utworzenia Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. Po trzecie, wdrożenie Rejestru wcieli w życie przepisy rozwiązania przyjęte w ustawie z 26 stycznia 2018 roku o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw prowadzące do likwidacji nieefektywnie funkcjonującego Rejestru Dłużników Niewypłacalnych.
Zgodnie z Ustawą o KRZ Rejestr stanowi jedynie niewielką część przygotowywanego kompleksowo, w ramach jednego projektu, systemu teleinformatycznego, który w swoim założeniu ma umożliwić prowadzenie postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych w sposób elektroniczny.
Ważne!
Działanie w systemie teleinformatycznym (np. wydanie orzeczenia lub dokonanie czynności, którą należy ujawnić) skutkować będzie w zasadzie automatycznym ujawnieniem określonych danych w Rejestrze, bez konieczności generowania po stronie sądów dodatkowych czynności, co powinno znacznie przyspieszyć ujawnienie tych danych do wiadomości publicznej.
Czyje dane będą ujawniane w Rejestrze?
Zgodnie z art. 2 ust. 1 Ustawy o KRZ w Rejestrze będą ujawniane informacje o osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, wobec których są lub były prowadzone postępowania: restrukturyzacyjne, upadłościowe, ale również postępowania o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z art. 373 i nast. PU czy też o uznanie orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego.
W związku z projektowaną likwidacją Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, Rejestr zawierać będzie również informacje o wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe lub, co również istotne, oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości z uwagi na brak środków na koszty jego prowadzenia. Ponadto, Rejestr zawierać będzie dane o osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego (zwanego dalej komornikiem) lub sąd z uwagi na jej bezskuteczność oraz o osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych.
Szczególnie ta ostatnia kategoria podmiotów budzi pewne wątpliwości wśród legalistów. Pojawiają się głosy, iż umieszczenie w Rejestrze informacji dotyczących zwłaszcza dłużników alimentacyjnych może naruszać ich prawo do prywatności czy ochrony danych osobowych. Odpowiadając na te wątpliwości, twórcy Ustawy o KRZ podkreślają, że przetwarzanie danych osób fizycznych zamieszczonych w Rejestrze będzie zgodne z prawem, jako niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym (art. 6 ust. 1 lit. e RODO). Interesu publicznego ustawodawca upatruje przede wszystkim w konieczności zapewnienia bezpieczeństwa obrotu prawnego i to nie tylko w sferze działalności gospodarczej.
Zakres przedmiotowy danych
W Rejestrze będą ujawniane dane, które mają szczególne znaczenie dla uczestników obrotu, zarówno na etapie rozważania możliwości nawiązania współpracy z danym podmiotem, ale również na późniejszym etapie, w sytuacjach w których zaistnieje konieczność dochodzenia wierzytelności wymagalnych chociażby na drodze sądowej, a następnie egzekucyjnej. Przede wszystkim, każdy zainteresowany będzie miał możliwość zweryfikowania, czy względem konkretnego podmiotu nie zostało wszczęte postępowanie restrukturyzacyjne lub upadłościowe, a nawet czy dłużnik nie złożył wniosku restrukturyzacyjnego, wniosku o ogłoszenie upadłości czy wniosku o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego, co stanowi novum względem aktualnego stanu prawnego.
W toku postępowania o otwarcie postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego obwieszczeniu w Rejestrze będą również podlegały informacje m.in. o zabezpieczeniu majątku dłużnika poprzez ustanowienie np. tymczasowego nadzorcy sądowego czy zarządcy przymusowego wraz z informacją o zakresie i sposobie wykonywania zarządu, czy też o zatwierdzeniu warunków sprzedaży w trybie przygotowanej likwidacji.
Rejestr zawierać będzie informacje o rozstrzygnięciach złożonych wniosków upadłościowych oraz restrukturyzacyjnych, w tym również informacje o prawomocnym oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust, 1 lub 2 PU, a także danych organów prowadzących konkretne postępowania. Na podstawie danych zawartych w Rejestrze możliwa będzie weryfikacja przebiegu prowadzonego postępowania, w tym między innymi kwestia sporządzenia listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, spisu wierzytelności i spisu wierzytelności spornych oraz ich modyfikacjach.
Ważne!
Na podstawie danych z Rejestru ustalić będzie można skład i stan masy upadłości, co pozwoli na bieżącą weryfikację działań podejmowanych przez organy prowadzące postępowania. W przypadku postępowań restrukturyzacyjnych obwieszczeniu podlegać będą również m.in. informacje o terminach i miejscach obrad zgromadzenia wierzycieli w przedmiocie głosowania nad układem, dane dotyczące przyjęcia układu i jego treści, zatwierdzenia układu, a także informacje w przedmiocie jego wykonania.
Z Rejestru pozyskamy informację o zakończeniu lub umorzeniu postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Powyższe dane, jak również dane dotyczące wspólników osobowych spółek handlowych odpowiadających całym majątkiem za zobowiązania spółki, będą ujawniane w Rejestrze za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowania sądowe jednocześnie z dokonaniem obwieszczenia albo dokonaniem innej czynności, z którą ustawa wiąże skutek ujawnienia w Rejestrze.
Informacje o osobach fizycznych
W przypadku osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komorników, naczelników US oraz dyrektorów oddziałów ZUS, z uwagi na brak środków wystarczających na prowadzenie tych postępowań, poza danymi dłużnika oraz organu prowadzącego postępowanie, w Rejestrze ujawnione zostaną dane dotyczące tytułu wykonawczego oraz kwocie lub sumie kwot wierzytelności niewyegzekwowanych.
Dane mają być wprowadzane do Rejestru niezwłocznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Podmiotami uprawnionymi do ich ujawnienia pozostaje komornik, sąd (jeśli umorzył postępowanie), a w przypadku egzekucji administracyjnej – naczelnik US, dyrektor oddziału ZUS lub szef KAS.
Z kolei w odniesieniu do osób fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłaconych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, dane ujawnione w Rejestrze obejmowały będą m. in. wskazanie tytułu wykonawczego, datę ukończenia postępowania, jak również datę spłaty w przypadku ich zgłoszenia przez organ, który wypłacił świadczenia przyznawane w przypadku bezskuteczności egzekucji. Podmiotem uprawnionym do ujawnienia danych w Rejestrze będę komornik prowadzący postępowaniu, a w przypadku braku prowadzenia postępowania egzekucyjnego – organ, który wypłacił świadczenia.
Jak długo dane będą dostępne?
Ogólną zasadą jest zaprzestanie ujawniania danych w Rejestrze automatycznie po upływie 10 lat od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania, którego dotyczą. Krótszy, 3-letni termin, przewidziany został dla tych przypadków, w których doszło do prawomocnego zatwierdzenia układu, a następnie jego wykonania. W takiej sytuacji dane przestają być ujawniane w Rejestrze automatycznie po upływie 3 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu wykonania układu. Jeżeli jednak do wykonania układu nie dojdzie, dane przestaną być ujawniane po upływie 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu układu albo wygaśnięciu układu z mocy prawa.
Podobne rozwiązanie zastosowano w tych przypadkach, gdy w postępowaniu został prawomocnie ustalony plan spłaty. Z kolei dane osoby, wobec której orzeczono zakaz, o którym mowa w art. 373 ust. 1 PU wraz z danymi dotyczącymi postępowania, w którym orzeczono zakaz, przestają być ujawniane w Rejestrze automatycznie po upływie 3 lat od dnia następnego po upływie okresu zakazu. Zaprzestanie ujawniania danych w Rejestrze będzie obejmowało również obwieszczenia dokonane w postępowaniu, którego dotyczyły dane. Oznacza to, że w Rejestrze nie będą widoczne żadne informacje na temat postępowania, w odniesieniu, do którego były ujawnione. Z kolei dane dotyczące podmiotów, względem których egzekucja okazała się bezskuteczna, będą ujawniane w Rejestrze przez okres 7 lat od daty opublikowania informacji o ukończeniu postępowania egzekucyjnego lub informacji o spłacie całości wierzytelności, analogicznie do aktualnego okresu ujawniania danych o zaległościach płatniczych w dziale IV Krajowego Rejestru Sądowego.
Co istotne, sam fakt zaprzestania ujawnienia danych w Rejestrze nie oznacza jednocześnie ich automatycznego usunięcia. Ustawa o KRZ przewiduje bowiem, że dane zawarte w Rejestrze co do zasady nie mogą być z niego usunięte. Po zaprzestaniu ich ujawnienia, dane te, po dokonaniu ich anonimizacji, będą mogły być przetwarzane i wykorzystywane do badań naukowych i statystycznych.
Wpływ wdrożenia KRZ na inne rejestry
Czy wdrożenie Rejestru, który zawierać ma tak szczegółowe informacje o podmiotach, nie pozbawi uzasadnienia dla funkcjonowania innych rejestrów, jak rejestr dłużników BIG czy Krajowy Rejestr Dłużników? Na tak postawione pytanie należy udzielić odpowiedzi negatywnej. Główny cel prowadzenia tych rejestrów jest podobny i polega na umożliwieniu weryfikacji konkretnych podmiotów. Nie oznacza to jednak, że wszystkie te rejestry gromadzą te same informacje i są one tak samo dostępne dla każdego podmiotu. O ile bowiem Rejestr będzie zawierał bardziej precyzyjne informacje o prowadzonych względem konkretnych podmiotów postępowaniach (zainicjowanych stosownymi wnioskami lub zakończonych/umorzonych), udostępnianych m.in. przez sądy i komorników, o tyle niewątpliwym atutem pozostałych rejestrów, jest możliwość pozyskiwania informacji o długach, które nie są jeszcze objęte postępowaniami sądowymi, a dane są pozyskiwanie od szerszego grona podmiotów.
Czas pokaże, czy w grudniu 2021 roku uruchomienie Rejestru stanie się faktem. Jeśli jednak tak się stanie, jego wdrożenie w uchwalonym przez ustawodawcę kształcie, niewątpliwie przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa obrotu prawnego poprzez umożliwienie weryfikacji w Rejestrze potencjalnych kontrahentów. Nadto, spełnione zostanie również jedno z kluczowych założeń ustawodawcy w postaci zapewnienia wierzycielom bieżącego dostępu do danych dotyczących toczących się postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych, co umożliwi sprawowanie w sposób prostszy nadzoru nad czynnościami podejmowanymi przez organy prowadzące przedmiotowe postępowania i przełoży się na zwiększenie transparentności tych postępowań.